Πώς να μιλήσεις , αλήθεια , για τούτο τον τόπο;
Τζουμέρκα. Στρογγούλα. Τόπος βραχώδης, σκληρός, κακοτράχαλος, άγονος. Ώρες ώρες νομίζεις πως οι πέτρες ορθώθηκαν από μόνες τους και δημιούργησαν τους εξαιρετικούς οικισμούς, τις στάνες, τα μονοπάτια, τα γεφύρια που απλώνονται από τις βουνοκορφές της Πίνδου μέχρι τον κάμπο της Άρτας. Φτάνεις πάνω από τους γκρεμούς της Ρουίστας και νομίζεις ότι αετοπετάς , η σκέψη πως αγναντεύεις όλη την Ήπειρο στην αιωνιότητα , έχει τη δύναμη να γλυκαίνει ακόμα και τον θάνατο…
«Καλότυχά ’ ναι τα βουνά…» . Κι εμείς καλότυχοι που ζούμε στον πανέμορφο αυτό τόπο, τα Τζουμέρκα, με τα ψηλά και τα απειθάρχητα βουνά, τους απροσκύνητους όγκους, τις καλογραμμένες βουνοκορφές, τις χιονισμένες ακρώρειες, τους ουρανοκρέμαστους γκρεμούς, τα απύθμενα βάραθρα, τις μακρόσυρτες πλαγιές, τις αιώνια παγωμένες ορθοπλαγιές, τις πηγές τις λαλαίουσες, τους λιοπερίχυτους Πινδικούς λειμώνες, τα σμαραγδένια οροπέδια, τα αφρισμένα ποτάμια, τις πλατανόφιλες ρεματιές, τα καταράχια , τα διάσελα, τις λαγκαδιές, τους καταρράκτες( τις σούδες , τα υδάτινα στολίδια της φύσης), τα ελατοδάσση, τα βοσκοτόπια, τις πανέμορφες λάκκες και τις βαθιές χαράδρες. Οι στάνες, τα βοσκοτόπια και το χωριό μας οι Μελισσουργοί είναι φωλιά που κρέμεται στα πλάγια της χιοσκέπαστης οροσειράς της νότιας Πίνδου. Τόπος με έντονες πτυχώσεις , τραχύς και δύσκολος στην προσέγγιση και στο διάβα του. Ήταν επιτακτική η ανάγκη για τους προγόνους μας να υπερνικήσουν κάθε εμπόδιο και τα κατάφεραν δημιουργώντας εκπληκτικά μονοπάτια, λαξεμένα σκαλοπάτια, ένα πολύπλοκο σύστημα γάιδαρο-μουλαρόδρομων που απλώνεται σα δίχτυ και δρασκελίζει κορυφογραμμές και πλαγιές διασχίζοντας απέραντα δάση των Τζουμέρκων.
Διαβαίνουν στράτες , δρασκελίζουν τις ρεματιές, περάσαν ξυλογέφυρες ,από πλαγιά σε πλαγιά, σε αυτά τα πανάρχαια μονοπάτια , περάσαν τα κοπάδια τους τσελιγκάτα για τα χειμαδιά και τα ξεκαλοκαίριασμα, περάσαν πεζούρα και καβαλαρία, περάσαν ζαλικωμένες γυναίκες και φορτωμένοι άνδρες, περάσαν στρατιώτες δικοί μας και ξένοι (Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Τούρκοι, Ελληνικά αντάρτικα τμήματα), εφήμεροι κατακτητές και υπερασπιστές περάσαν Πραμαντιώτες και Μελισσουργιώτες κτηνοτρόφοι ,πέρασαν στρατοκόποι και οδοιπόροι και όλοι οι κατοπινοί διαβάτες της Ιστορίας..
Ένα οδοιπορικό ποιμενικό.
Μπορείτε να ξεκινήσετε από την τοποθεσία «Φτέρη» ανάμεσα στα Πράμαντα και Μελισσουργούς , να περάσετε το ελατόδασος της Αγίας Παρασκευής, να φτάσετε στη «Ράχη Μεγάλη», να διασχίσετε το χωριό Μελισσουργούς,όπου είναι το Ξενοδοχείο μας, να περάσανε τα κατεβασμένα ποτάμια που ξεχύνονται από το Βροτόπι , το Αυτί και τη Μπρέσιανη, από τα πρόχειρα ξυλογέφυρα και μέσα στα παγωμένα νερά των Μελισουργιώτικων ποταμιών, σαν περάσετε τα ποτάμια θα ι τραβάτε την ανηφόρα , στα ριζά της Ρουίστας , της στιβαρής οροσειράς της Πίνδου (2.200μ. υψόμετρο)και θα κάνετε στάση στην πηγή της Μπρούσκας για να ξεδιψάσετε, και μετά θα βυθιστείτε στις αγκαλιές ενός πανάρχαιου δάσους από έλατα και σύντομα θα φτάσετε «στη στρούγκα του Καλιαρντά», από εκεί θα ανεβείτε για τη «Μεγάλη Σάρα», μια απότομη πλαγιά και ρεματιά σπαρμένη με χαλίκια , πετρούλες , πέτρες και ογκόλιθους, με τεράστια στεφάνια και αβυσσαλέες χαράδρες που χάσκουν δίπλα τους . Αφού αποφύγετε τον κίνδυνο αυτό φτάνετε στα Λιβάδια, τις πνιγμένες στο χορτάρι λάκκες των Μελισσουργιώτικων λιβαδιών, από εκεί ατενίζετε την κορυφή του Σταυρού , στη συνέχεια αρχίζει το Αλπικό τοπίο, αποχαιρετάτε τα τελευταία έλατα και τραβάτε για τον «Ανθρωπάκη», μια πλαερή λακκούλα , περίπου στη μέση της διαδρομής από τα ποτάμια ως το Σταυρό, ένας τόπος ιδανικός για ξαπόσταμα, ένας σταθμός των κουρασμένων νομάδων , σταθμός των ξεθεωμένων στρατοκόπων, ένας σταθμός σκέψεων και διαλογισμών. Μετά θα κινήσετε τον ανήφορο για το «Πάτημα» , μια ισοτοπιά, ένας τόπος πατητός , διαβατός μέσα στα απάτητα βουνά, από το «Πάτημα» αντικρίζετε τον αυχένα, τον Σταυρό, η πορεία για την κορυφή είναι το λίκνο του ονείρου και το όνειρο διώχνει μακριά κάθε κούραση . Αποχαιρετάτε το «Πάτημα» και ανηφορίζετε για το «Ανάπαμα» , ένα μικρό πλάτωμα πριν το σύρμα για τη «Μεγάλη Κοδέλα». Το μονοπάτι από τη «Μεγάλη Κοδέλα» ως το Σταυρό αιωρείται στα χείλη της αβύσσου και το πέρασμα απαιτεί κυριολεκτικά γνώσεις ακροβασίας. Τώρα πορεύεστε το πιο δύσκολο και επικίνδυνο κομμάτι της διαδρομής , να σπάσετε τα σαμάρια του χιονιού και να ξεπεράσετε ένα ορθό και τραχύ ανήφορο που κόβει ανάσες , ένα κομμένο σε πολλά σημεία από τις νεροσυρμές γιδοστράτι και τελικά βγαίνετε από τούτα τα σπαράγματα των καταιγίδων άτρωτοι και «πατάτε» στο Σταυρό κάτακοποι από την αγωνία , ανάλαφροι από την κατάκτηση της κορυφής (Τον υψωμένο Σταυρό της Ρουίστας στα 2.200 μέτρα , τον έστησαν στον αυχένα του βουνού οι τζιομπαναραίοι, για να εξευμενίσουν τον Δία των Άκρων (Ακαραίο Δία)αλλά και για να μνημειώσουν στο διηνεκές το «Σταύρωμά « τους στο «Ποιμενικό Πάθος»).
Τίποτα δεν είναι η Ήπειρος δίχως τα βουνά της.Η ψυχή και αναπνιά της, η καρδιά κι η μυρωδιά της, η ζωή της όλη είναι τα όρη της. Τζουμέρκα .Όρη που γέννησαν θεούς κι ανάθρεψαν ανθρώπους ανυποότακτους, που αφήσανε ανεξίτηλα τα ίχνη τους στην Ιστορία. Ζωοδότες τα βουνά της Ηπείροπυ , μαζεύουνε το χιόνι του χειμώνα και πουτίζουνε την πλάση.Αμέτρητες οι πηγές και τα υπόγεια ποτάμια που αν ανεώνουνε τον υδροφόρο ορίζοντα ολοχρονίς.Αμέτρητα και τα ενδημικά φυτά που ευδοκιμούνε στις πλαγιές, στα οροπέδια και στα φαράγγια της, σπάνια βότανα, μα και τσάι, ρίγανη, φρύγανη , θάμνοι και χαμόδεντρα, ζωντανά μνημεία της παγκόσμιας φυσικής κληρονομιάς.Κι εναπομείνασα άγρια ζωή της κι αυτή μοναδική : αρκούδες, αγρικάτσικα, λύκοι, αλεπούδες, ασβοί, λαγοί και αγριογούρουνα.... Αποκορύφωμα , τ΄αγέρωχα πουλιά της: γεράκια, αετοί, κοράκια,κοτσίφια, μπεκάτσες, ... σκίζουνε τον ουρανό και ζευγαρώνουνε σ΄απάτητες κορφές κια άλλα πάμπολλα μικρότερα πλημμυρίζουνε τη ρίζα των Τζουμέρκων, ίσαμε τα χωριά Πράμαντα και Μελισουργούς με το τραγούδι και τα χρωματιστά φτερά τους.